STOSUNKI UKRAIŃSKO-POLSKI 1989–1991

Анотація

Żelazna Kurtyna podzieliła Europę nie tylko fizycznie betonowymi i zasiekami z drutu kolczastego, a również podzieliła Europę na ludzi, którzy żyli w totalitarnym reżimie bez praw i ludźmi, którzy cieszyli się swobodami demokratycznymi. Można się zgodzić z opinią Anny Applebaum, że żelazna kurtyna nie była wyłącznie metaforą, mury, ogrodzenia i durt kolczasty zupełnie dosłownie oddzielały Europę Wschodnią od Zachodu. W 1961, gdy wzniesiono mur berliński, wydawało się, że te bariery mogą trwać wieczne. Niestety narody ukraińskie i polskie znalazły się za żelazną kurtyną. Ale pomimo tych wszystkich przeszkód polskim i ukraińskim dysydentom udało się znaleźć możliwości komunikowania się między sobą i wspierania się nawzajem w tej trudnej walce z reżimem komunistycznym o prawa człowieka. Choć formalnie Polska była niepodległa, jednak faktycznie miała status wasalnego państwa Związku Sowieckiego. Wydawało się, że istnienie żelaznej kurtyny jest czymś stałym i niezmiennym. Mało kto mógł wyobrażać sobie, że sytuacja ta może się zmienić w przewidywalnym terminie. Ludzi, którzy wierzyli w możliwość zmiany i moralną konieczność sprzeciwu, prasa Zachodnia nazywała dysydentami. Dysydentami byli przedstawicieli różnych środowisk: inteligecji, robotnicy, studenci. Ukraińscy i polscy opozycjoniści mimo opresyjnych realiów i ciągłej kontroli nawiązywali kontakty między sobą i łączyli siły w walce z reżimem totalitarnym. Doskonale zdawali sobie sprawę, że tylko zjednoczeni mogą zrzucić jarzmo komunizmu, ogłosić niepodległość i wrócić na drogę demokracji i wolności. Historia stosunków ukraińsko-polskich pokazuje, że gdy Ukraina i Polska razem to na pewno zwyciężą w walce o wolność i demokrację. Ale tak jak 30 lat temu, Polska ponownie stała się głównym sojusznikiem Ukrainy w walce z rosyjskim imperializmem na rzecz Demokracji oraz prawa i wolności. Wśród badaczy nigdy nie było pełnej zgody co do przyczyn upadku ZSRR. Jednak wszyscy zgadzają się co do jednego, że dysydenci odegrali ważną rolę w tym procesie. O znaczeniu kształtowania się pojednania i dobrych stosunków z Ukraińcami pisali także polscy intelektualiści wśród nich: Jerzy Giedroyc, Juliusz Mieroszewski, Jan Nowak-Jeziorański. Idea projektu Jerzy Giedroycia sprowadzała się do wyzwolenia wszystkich narodów spod dominacji totalitarnego reżimu sowieckiego. Natomiast polityka wschodnia Giedroycia sprowadzała się do sojuszu politycznego wolnej Ukrainy Białorusi Litwy (ULB) i Polski. Można potwierdzić, że niektóre elementy koncepcji Giedroycia stały się częścią polityki wschodniej Polski po 1989 r. Celem artykułu jest analiza stosuńków polsko-ukraińskich 1989–1991.