OKOLICZNOŚCI POWSTANIA KOŚCIOŁA IM. MARCINA LUTRA W KRÓLEWSKIEJ HUCIE
DOI:
https://doi.org/10.31392/cult.alm.2022.2.1Ключові слова:
kościoł im. Marcina Lutra, budowla sakralna, wspólnota ewangelicka w Khozhuv.Анотація
Celem artykułu jest analiza okoliczności powstania jednego z najbardziej charakterystycznych obiektów sakralnych dzisiejszego Chorzowa – kościoła im. Marcina Lutra, który wybudowany został pod koniec XIX wieku na terenie ówczesnej Królewskiej Huty. Obiekt ten ulokowany w centrum miasta, u zbiegu ulicy Powstańców i Sobieskiego stanowi ważny punkt topograficzny okolicy. Na przestrzeni lat ukazało się kilka publikacji, które zajmowały się tematyką rozwoju społeczności ewangelickiej w Chorzowie, jednakże zawierają one jedynie ogólnikowe wzmianki o świątyni.
Посилання
Źródła archiwalne: 1. Akta parafii ewangelickiej w Chorzowie [w:] Archiwum Miasta Chorzowa.
„Centralblatt der Bauverwaltung”, R.14, 1894, s. 244 (nekrolog Ludwiga Böttgera).
Die feierlichte Einweihung der neuen evangelischen Kirche in Königshütte O.-Schl., „Centralblatt der Bauverwaltung, R.18, 1898, s. 580.
Otton Sarrazin, Oskar Hoßfeld, Neue evangelische Kirche in Königshütte in Oberschlesien, „Centralblatt der Bauverwaltung”, R.18, 1898, s. 521- 523.
Martin Zawada, Bericht über die Entwickelung der evangelischen Kirchengemeinde Königshütte, Königshütte (1898).
Zbiory archiwum parafii ewangelickie w Chorzowie (niezinwentaryzowane).
Opracowania:
Chorzów. Zarys rozwoju miasta, pod red. Jana Kantyki, Katowice 1977.
Bogusław Cichy, Parafia ewangelicko-augsburska w Chorzowie w latach 2007- 2012, [w:] „Zeszyty Chorzowskie”, pod. red. Jacka Kurka, Chorzów 2013, T.XIV, s. 204- 212.
Marek Czapliński, Elżbieta Kaszuba, Gabriela Wąs, Rościsław Żerelik, Historia Śląska, Wrocław 2002.
Henryk Czembor, Ewangelicki kościół unijny na polskim Górnym Śląsku (1922-1939), Katowice 1993.
Jan Drabina, Historia Chorzowa od 1868 do 1945 roku, Chorzów 1999.
Ewangelicy w Chorzowie 1844-2004, Chorzów 2004.
Robert Fiszkal, Dzieje parafii w Chorzowie, „Strażnica Ewangeliczna” 1948, nr 19/20, s. 12-18.
Marian Gałuszka, Wizyty władz państwowych, dostojników, gości zagranicznych i innych od XIX w. do 1939 roku, [w:] Chorzów w kulturze Śląska: materiały z sesji naukowej 9-10 października 1996 r., Chorzów Batory 1997.
Waldemar Gastpary, Historia Kościoła. Okres nowożytny, Warszawa 1971.
Geschichte der Evangelischen Kirche in Polnisch Oberschlesien [w:] Gedenkbuch der Evangelischen Kirche in Polnisch- Oberschlesien, Poznań 1939, s. 26-27.
Dorota Głazek, Kościół ewangelicki im. Elżbiety w Chorzowie [w:] „Zeszyty Chorzowskie” 2000, T.II., Chorzów 1998, s. 173-180.
Jubileusz 100-lecia poświęcenia kościoła im. M. Lutra w Chorzowie, Chorzów 1998, broszura wydana nakładem parafii.
Zbigniew Kapała, August von Kloeber- biogram [w:] Chorzowski słownik biograficzny pod red. Zbigniewa Kapały, T.I, Chorzów 2007, s. 177-179
Zbigniew Kapała, Karl Friedrich Schinkel- biogram, [w:] Chorzowski słownik biograficzny pod red. Zbigniewa Kapały, T.I, Chorzów 2007,s.351-352.
Irma Kozina, Architektura sakralna Chorzowa na łamach “Zentralblatt der Bauverwaltung”, [w:] Kultura i obyczajowość mieszkańców Chorzowa w XIX i XX wieku. Materiały z sesji naukowej 7października 2000 r., pod red. Jacka Kurka, Chorzów Batory 2001, s. 65- 84.
Irma Kozina, Architektura sakralna. Neogotycki uniformizm i nowe doświadczenia przestrzenne. [w:] Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, pod red. Ewy Chojeckiej, Katowice 2009, s.227-255.
Irma Kozina, Böttger Ludwig- biogram [w:] Chorzowski słownik biograficzny pod red. Zbigniewa Kapały, T.I, Chorzów 2007, s. 36
Irma Kozina, Kościół Ewangelicki im. Marcina Lutra [w:] Encyklopedia Chorzowa pod red. Grzegorza Grzegorka, Katowice 2009, s.288-290. 25. Irma Kozina, Regulatyw z Eisenach[w:] Encyklopedia Chorzowa pod red. Grzegorza Grzegorka, Katowice 2009, s. 404-405.
Henryk Mach, Dzieje ewangelicyzmu w Chorzowie (maszynopis pracy magisterskiej – Chrześcijańska Akademia Teologiczna), Warszawa 1981.
Przemysław Nadolski, Zawada Martin – biogram [w:] Chorzowski słownik biograficzny pod red. Zbigniewa Kapały, T.I, Chorzów 2007, s. 459- 461.
Oblicza sztuki protestanckiej na Górnym Śląsku, pod red. E. Chodeckiej, Katowice 1993.
Henryk Orzyszek, Organy w kościołach ewangelickich Chorzowa, [w:] Organy na Śląsku, T.II, Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach nr 30, Katowice 2000.
Adam Pobog- Rutkowski, Historja miasta Królewskiej Huty, Królewska Huta 1927 (reprint: Chorzów 1996.).
Paul Rother, Chronik der Stadt Königshütte Oberschlesien, Dülmen 1994.
Danuta Sieradzka, Królewska Huta – Chorzów w latach 1868- 1945. Szkice do portretu miasta, Chorzów 2001.
Ryszard Szopa, Architektura kościoła im. Elżbiety w Chorzowie [w:] Wkład ewangelików w rozwój Chorzowa. Materiały z sesji popularno-naukowej z okazji 160-lecia kościoła im. Elżbiety, Chorzów 2005, s. 40-43
Tadeusz Szurman, Rola ewangelicyzmu w kształtowaniu wielkoprzemysłowego charakteru miasta Chorzowa, [w:] Wkład ewangelików w rozwój Chorzowa. Materiały z sesji popularno-naukowej z okazji 160-lecia kościoła im. Elżbiety, Chorzów 2005, s. 8-19.
